Cây sả là một loại cỏ sống lâu năm, có mùi thơm như chanh, được sử dụng nhiều trong ẩm thực và y học. Tuy nhiên, không ít người thường nhầm lẫn giữa cây sả hay cây xả, hai từ có cách phát âm gần giống nhau. Vậy đâu mới là cách viết đúng chính tả của loại cây này? Cùng Stcpharco tìm hiểu nhé.
cây sả hay cây xả, từ nào đúng chính tả?
Từ đúng chính tả là cây sả, không phải cây xả. Lí do là sả là tên một loại thực vật, còn xả là một loại nước dùng để giặt quần áo.
Nguyên nhân nhầm lẫn ” cây sả hay cây xả”
Cây sả hay cây xả là một loại thảo mộc có mùi thơm, được sử dụng nhiều trong ẩm thực và dược liệu. Tuy nhiên, nhiều người vẫn hay nhầm lẫn giữa hai từ này, không biết chúng có ý nghĩa khác nhau hay không. Để giải đáp thắc mắc này, chúng ta cần hiểu rõ về nguồn gốc và cách phân biệt của hai từ này.
Theo từ điển tiếng Việt, từ “sả” có nghĩa là “cây cỏ có thân rỗng, lá hẹp dài, mọc thành bụi, có mùi thơm, dùng làm gia vị hoặc làm thuốc”. Từ “xả” có nghĩa là “làm cho thoát ra, trút bỏ đi”. Như vậy, hai từ này có nghĩa hoàn toàn khác nhau, không thể dùng đồng nghĩa được.
Tuy nhiên, nguyên nhân nhầm lẫn giữa hai từ này có thể xuất phát từ việc phát âm. Theo ngữ âm học, âm “s” và âm “x” đều thuộc nhóm phụ âm xát thanh (fricative voiced), tức là khi phát âm, luồng không khí bị cản trở bởi một rãnh hẹp ở miệng, tạo ra tiếng xát.
Sự khác biệt giữa hai âm này là vị trí của lưỡi khi phát âm. Âm “s” được phát âm bằng cách đặt đầu lưỡi gần răng hàm trên, tạo ra một rãnh hẹp ở giữa lưỡi và răng. Âm “x” được phát âm bằng cách đặt đầu lưỡi gần răng cửa trên, tạo ra một rãnh hẹp ở giữa lưỡi và răng cửa.
Do đó, nếu không chú ý đến vị trí của lưỡi khi phát âm, hoặc do ảnh hưởng của địa phương hoặc giọng nói, người ta có thể phát âm sai hoặc không rõ ràng giữa hai âm này, dẫn đến sự nhầm lẫn khi nghe hoặc viết. Vì vậy, để tránh nhầm lẫn giữa hai từ “sả” và “xả”, người ta cần luyện tập phát âm chính xác và rõ ràng, cũng như quan sát kỹ ngữ cảnh và ý nghĩa của từ trong câu.
Cây sả là gì?
Cây sả (danh pháp khoa học: Cymbopogon) là một chi chứa khoảng 55 loài thuộc họ Poaceae, có nguồn gốc ở vùng nhiệt đới và ôn đới ấm của Cựu Thế giới. Chúng là các loài cỏ sống lâu năm và cao, có tên thông thường là sả.
Cây sả có lá hẹp và dài giống như lá lúa, hai mặt lá giáp nhám, khi bóc vỏ ra có mùi thơm như mùi của chanh. Thân rễ trắng hoặc hơi tím, được trồng ở nhiều nơi. Theo Đông y, cây sả vị the, mùi thơm, và tính ấm.
Cây sả từ xưa đến nay được người đời sử dụng một cách triệt để từ gốc đến ngọn, dùng tươi, phơi khô, ướp lạnh và chế biến thành nhiều dạng thành phẩm khác nhau. Cây sả có hương vị như chanh và có thể sấy khô, cũng như tán bột hoặc sử dụng ở dạng tươi sống.
Phần thân cây là khá cứng, ngoại trừ phần thân non và phần mềm ở bên trong. Người ta có thể cắt nhỏ và làm gia vị trong các món ăn. Chiết xuất của cây sả ra được nhiều tinh dầu. Trong tinh dầu của sả có thành phần chủ yếu là citral, một chất có tác dụng kháng khuẩn, kháng viêm, giảm đau và thư giãn.
Cây sả có nhiều công dụng trong ẩm thực và y học. Cây sả được dùng để nêm nếm, chế biến các món ăn như gà sả ớt, cá kho sả, canh chua sả… Cây sả cũng được dùng để làm trà, nước giải khát, xà phòng, nước hoa… Cây sả cũng có tác dụng chữa bệnh như cảm cúm, đau bụng, tiêu chảy, đau đầu, mất ngủ…
Cách trồng cây sả
Cách trồng cây sả không hề khó, bởi đây là loài cây dễ sinh trưởng, lại cần rất ít dinh dưỡng. Cây sả được trồng ở các loại đất khác nhau, tuy nhiên nên chọn loại đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng và nhiều chất mùn thì cây sả sẽ phát triển mạnh hơn và đẻ nhánh tốt hơn.
Có nhiều cách để nhân giống cây sả, như trồng từ hạt, từ rễ hay từ nhánh. Cách đơn giản nhất là trồng từ nhánh. Chỉ cần lấy một nhánh sả có rễ và lá non, cắt bỏ phần ngọn để chiều dài nhánh còn khoảng 15 cm. Sau đó, ngâm sả vào nước rồi đặt ở nơi thoáng mát có ánh sáng mặt trời. Khoảng một tuần sau, khi nhánh sả đã ra rễ mới và lá xanh tươi, có thể trồng vào đất hoặc trong chậu.
Cách chăm sóc cây sả
Cây sả không cần chăm sóc quá kỹ lưỡng, chỉ cần tưới nước đều đặn và bón phân khi cây đã lớn. Nếu trồng trong chậu, nên chọn loại chậu có lỗ thoát nước để tránh úng nước gây thối rễ. Nếu trồng trong vườn, nên cắt tỉa các nhánh già và lá khô để cho cây tươi xanh và sinh sản tốt.
Cách thu hoạch cây sả
Cây sả có thể thu hoạch sau khoảng 4-6 tháng trồng. Khi thu hoạch, nên kéo nhẹ các nhánh non ở mép bụi ra khỏi gốc và cắt bỏ phần lá để chỉ giữ lại phần thân. Phần thân có thể dùng ngay hoặc bóc vỏ và ngâm vào nước lạnh để bảo quản lâu hơn.
Tác dụng của cây sả
Sả có thể được dùng tươi hoặc khô, làm gia vị nấu ăn hoặc làm thuốc chữa bệnh. Cây sả có nhiều lợi ích cho sức khỏe, trong đó có những lợi ích sau:
- Sả có tác dụng tốt cho hệ tiêu hóa, giúp giảm đầy hơi, nôn mửa, đau dạ dày, tiêu chảy và kích thích trung tiện.
- Sả có tác dụng hạ huyết áp, giúp cải thiện tuần hoàn máu và ngăn ngừa các biến chứng do huyết áp cao.
- Sả có tác dụng hỗ trợ ngăn ngừa ung thư, nhờ chứa các chất chống oxy hóa như citral, geraniol và beta-carotene.
- Sả có tác dụng giúp giảm cân, nhờ khả năng đốt cháy mỡ thừa, tăng cường trao đổi chất và tiêu hóa.
- Sả có tác dụng điều hòa kinh nguyệt, giúp giảm đau bụng kinh và cải thiện các triệu chứng khó chịu do rối loạn kinh nguyệt.
- Sả có tác dụng giảm đau nhức, nhờ chứa các chất kháng viêm và giãn cơ như citronellol và isopulegol.
- Sả có tác dụng thải độc cho cơ thể, nhờ chứa các chất diuretic và thanh nhiệt như limonene và acid citronellic.
- Sả có tác dụng làm đẹp da, nhờ chứa các chất sát khuẩn, làm săn chắc da và xông hơi như tinh dầu sả.
- Sả có tác dụng xua đuổi côn trùng, đuổi muỗi hiệu quả, nhờ mùi thơm của citral và geraniol.
Ngoài ra, sả còn có thể được dùng để làm trà hoặc nước ép, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe và cảm giác thư giãn. Tuy nhiên, sử dụng sả cũng cần phải hợp lý và vừa phải, tránh gây kích ứng da hoặc dị ứng.
Các bài thuốc từ cây sả
Cây sả là một loại thảo dược quen thuộc trong đời sống của người Việt Nam. Cây sả không chỉ làm gia vị cho các món ăn thêm thơm ngon, mà còn có nhiều công dụng chữa bệnh và làm đẹp. Dưới đây là một số bài thuốc từ cây sả mà bạn có thể áp dụng:
- Giải cảm lạnh:
Bạn có thể dùng sả để xông hơi khi bị cảm lạnh và cúm. Cách làm như sau: Lấy 3-4 cây sả tươi, bỏ rễ, rửa sạch và cắt khúc. Cho sả vào nồi nước đun sôi, có thể thêm các loại lá thơm khác như lá bưởi, lá chanh, lá tắc, tía tô, lá tre… Khi nước sôi, bạn hít hơi nước từ nồi trong khoảng 15-20 phút. Lặp lại 2-3 lần mỗi ngày cho đến khi khỏi bệnh.
- Gói bột giải cảm:
Bạn có thể tự chế biến gói bột giải cảm từ các vị thuốc sau: Sả phơi khô bỏ rễ 40g, bạc hà khô 40g, hoắc hương khô 40g, vỏ quýt lâu năm 20g, củ gấu (đã qua chế biến) 20g, cam thảo 20g. Tất cả đem đi sấy khô, tán bột và đóng gói 20g.
Cách dùng: Người lớn mỗi ngày uống 2 gói chia ra 4 lần. Trẻ em uống liều 1/2. Nên uống với nước nóng và đi nằm cho ra mồ hôi. Nếu khó uống và bị nôn cho thì bỏ thêm 3 lát gừng vào để hãm lấy nước uống cùng.
- Chữa tiêu chảy do lạnh (tính hàn thấp):
Bạn có thể dùng sả để chữa tiêu chảy do lạnh. Cách làm như sau: Lấy củ sả sao 12g, gừng tươi nướng 8g, riềng sao 12g, nụ sim 8g (hoặc búp ổi sao 12g). Nấu với 500ml nước sắc còn lại 1/2. Chia 2 lần để uống trong ngày.
- Chữa ho do trời lạnh:
Bạn có thể dùng sả để chữa ho do trời lạnh. Cách làm như sau: Lấy củ sả tươi 30g, gừng tươi 20g, và mật ong 30g. Giã sả với gừng sau đó lọc lấy 200ml nước, hòa với mật ong xong đun nhỏ lửa cho sôi là được. Chia 3 lần để uống trong ngày.
- Giảm cân:
Sả có tác dụng giúp giảm lượng calo tích tụ trong cơ thể, do đó, nó có thể giúp bạn giảm cân hiệu quả. Vị cay của sả còn có khả năng đốt cháy chất béo trong cơ thể, không cho mỡ thừa tích tụ. Bạn có thể dùng sả để nấu nước uống hàng ngày, hoặc pha với trà xanh, chanh, gừng… để tăng vị ngon và tăng hiệu quả giảm cân.
- Điều trị rối loạn kinh nguyệt:
Sả có tác dụng điều hòa kinh nguyệt đều đặn hơn, giảm đau bụng trong lúc hành kinh. Bạn có thể dùng tinh dầu sả để massage bụng, hoặc dùng nước sả để uống hàng ngày. Cách làm như sau: Lấy một vài giọt tinh dầu sả trộn với bột tiêu đen tạo nên một hỗn hợp lỏng và sử dụng nó hàng ngày. Hoặc ép sả tươi sau đó sắc lấy nước và dùng để uống hàng ngày.
- Sả tốt cho da:
Sả có tác dụng làm giảm các vết bầm thâm tím xuất hiện trên làn da, giúp cho làn da trở nên sáng đẹp hơn với các chất oxy hóa có trong sả. Sả còn có khả năng thúc đẩy quá trình làm lành da giống như công dụng của củ nghệ. Bạn có thể dùng nước sả để xông mặt mỗi ngày để thu được hiệu quả cao nhất. Ngoài ra, sả còn có tác dụng trong việc làm giảm mụn trứng cá, giúp các cơ săn chắc hơn.
- Chống trầm cảm:
Sả có tác dụng giúp hạ sốt, chống trầm cảm, và hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn. Bạn có thể dùng vài giọt tinh dầu sả để uống hoặc massage đầu khi bị sốt hoặc buồn phiền. Ngoài ra, để có cảm giác thư thái và thoải mái nhất sau một ngày dài làm việc mệt mỏi bạn có thể dùng lá sả để tắm hoặc xông hơi sẽ làm cảm giác mệt mỏi và căng thẳng biến mất.
- Làm mát không khí:
Sả có mùi hương ngọt ngào và mạnh mẽ, giúp không khí trở nên trong lành và mát mẻ hơn. Bạn có thể dùng sả để chế biến một số loại nến thơm và dầu thơm. Bên cạnh đó, bạn có thể sử dụng tinh dầu sả trong phòng tắm hoặc làm trong lành không khí vốn rất bí bách trong xe của bạn. Cùng với đó, một số loại muỗi, côn trùng có hại cũng sẽ tránh xa nếu bạn dùng sả để xông trong nhà vì các loại tinh dầu như geranoil, borneol và citronellol có trong sả giúp đuổi côn trùng có hại.
- Hạ huyết áp cao:
Sả có tác dụng giúp tuần hoàn máu và những tế bào hồng cầu trong cơ thể. Nên đối với những người có bệnh nền như huyết áp cao thì nên dùng sả để nấu nước và uống mỗi ngày 1 cốc nước sả hoặc có thể uống vào những lúc tình trạng huyết áp cao.
Stcpharco vừa cùng bạn tìm hiểu về cây sả hay cây xả là đúng chính tả.
Mong rằng qua bài viết trên đây của Stcpharco thì bạn đã có thể phân biệt được cây sả hay cây xả? cũng như biết thêm nhiều kiến thức bổ ích về cây sả .
Chúc các bạn thật nhiều sức khỏe !
Có thể bạn quan tâm:
[ BẬT MÍ ] Trái Thần Kỳ Chống Say Rượu Cực Kỳ Hiệu Quả
[GIẢI ĐÁP] Kẹo Hubba Bubba Độc Hại Có Phải Sự Thật?
[ GIẢI ĐÁP ] Đánh Cầu Lông Giảm Bao Nhiêu Calo?
[ HƯỚNG DẪN ] Cách Xiên Gà Nướng Nguyên Con
